МТГ «RэЗэрвацыЯ»

Так, вераломна, без абвяшчэння вайн... цьху, без гучных анонсаў легендарная «Беларуская Энцыклапедыя» была апублікавана ў паўнатэкставым выглядзе, расчытаная і папраўленая.

І хоць з 18-і тамоў пакуль апрацаваны толькі 5 (для астатніх 13-і тамоў у якасці часовага рашэння апублікаваны толькі загалоўкі артыкулаў), няма карцінак і табліц, але, спадзяемся, гэта стане толькі першым крокам у найважнейшай справе па распазнаванні і расчытванні беларускамоўных энцыклапедый.

Вядома, нехта спытае: «Што ж такога важнага ў гэтай самай Беларускай Энцыклапедыі?»

Адказваем: «Беларуская Энцыклапедыя» (БелЭн) — энцыклапедыя ўніверсальнага тыпу, якая змяшчае тэксты самай рознай тэматыкі. І нягледзячы на тое, што на цяперашні час пададзеная ў ёй інфармацыя дзе-нідзе ўстарэла і з'яўляецца няпоўнай, ва многіх галінах навукі, тэхнікі, грамадскага і культурная жыцця БелЭн дагэтуль застаецца адзінай крыніцай навуковых тэкстаў і, што галоўнае, тэрміналогіі.

Таксама БелЭн змяшчае ў сябе шмат замежных уласных назоваў — як імёнаў і прозвішчаў славутых асоб, так і назваў геаграфічных аб'ектаў.

Зрэшты, БелЭн можна выкарыстоўваць як слоўнік — як тлумачальны (артыкулы змяшчаюць лаканічныя фармуліроўкі, блізкія да сваёй форме да ТСБМ/ТСБЛМ), так і проста слоўнік беларускай мовы (у энцыклапедыі ёсць нямала слоў, не зафіксаваных якімі-небудзь слоўнікамі беларускай мовы і граматычнай база Інстытута мовазнаўства).

Таму карыстайцеся на здароўе і не забывайце нас падтрымліваць!

P.S. А «Слоўнік іншамоўных слоў» мы дапоўнілі артыкуламі на чарговыя дзве літары — Н і О.

Мяркую, усе :-D ведаюць, што МТГ «RэЗервацыЯ» не толькі непасрэдна займаецца перакладамі, а яшчэ і дапамагае калегам і каляжанкам па цэху ў справах, якім тыя самастойна не могуць даць рады.

https://x.com/spravavy/status/1950934712676954455?t=StliEJSZKMRJ9xGmuUiUwg&s=19
31 ліпеня на інтэрнэт-экраны выйшаў фільм «Дзюна. Частка І» (2021) Дэні Вільнёва ў беларускай агучцы на 12 чалавек. Так сталася, што што для гэтага фільма мы пабылі кансультантамі датычна тэрмінаў і назваў, што сустракаюцца ў свеце Дзюны. Таксама ў перакладзе фільма выкарыстоўваецца наш пераклад малітвы супраць страху:
Няможна баяцца. Страх забівае розум. Страх — гэта малая смерць, што вядзе да поўнага зніштажэння. Смела сустрэну свой страх. Дазволю прайсці яму па мне і скрозь мяне. І калі ён міне, угледжуся ўнутраным зрокам на шлях яго. Там, дзе прайшоў страх, не застанецца нічога. Застануся толькі я.
Паглядзець фільм можна ў анлайн-кінатэатры КінаКіпа.

https://t.me/Alten671Games/20
7 жніўня выйшла беларусізацыя «Lego Batman: The Videogame» ад Alten (пераклад) і Гульца (рэдактура). Тут мы выступілі ўжо ў ролі тэхнічных спецыялістаў, і выкарысталі такую страшную магію, як веданне асэмблеру, каб інтэграваць збеларусізаванае змесціва ў сам EXE-файл гульні (а што рабіць ‒ гульня ж старая, ажно 2008 году!), а таксама зрабілі для гульні своеасаблівы ўсталёўшчык (абноўленую версію яго спампоўваць тут).

Больш дадаць і няма чаго.

Прыемных прагляду і гульні!

У працэсе працы над прывядзеннем «Тлумачальнага слоўніка беларускай літаратурнай мовы» (2002) у выгляд, максімальна блізкі да папяровага выдання, выявілася, што ў падрыхтаванай стваральнікамі сайта «Роднае слова» электроннай версіі гэтага слоўніка багата (не, нават так ‒ БАГАТА!) арфаграфічных памылак, звязаных з хібамі распазнавання. Гэта было папраўлена намі.

Далей выявілася, што ў слоўніку ад «Роднае слова»:
* адсутнічаюць некаторыя слоўнікавыя артыкулы ‒ напрыклад, у самым пачатку слоўніку адсутнічае шэсць(!) артыкулаў «А», «А...». Акрамя гэтага, адсутнічаюць артыкулы «ПА» (1), «РАЗ...» (2), «УСЁ» (2), «ЛОБНЫ» (2) і інш.;
* адсутнічаюць склонавыя і спрагальныя канчаткі ‒ месцы, дзе яны мусілі быць, але выдалены, былі пазначаны намі значком нажніцы ✂️;
* адсутнічае ўказанне кіравання дзеясловаў (зак., што) і прыназоўнікаў (прыназ з М.);
* адсутнічаюць артыкулы-перасылкі на іншыя ‒ напр. «АДДЗІРАЦЦА, -ЦЬ гл. ададрацца, -ць.»;
* адсутнічаюць стылістычныя паметы ў шэрагу месцаў ‒ напр. «кніжн.» у «аўта́ркія, -і, ж. (кніжн.).», «разм.» у «барменка (разм.)»;
* часам некалькі асобных слоўнікаў артыкулаў аб'яднаны ў адзін ‒ напр. «пашчаслівіцца» і «пашчаслівіць»;
* тэрміналагічныя спалучэнні (○) і фразеалагічныя спалучэнні (фразеалагізмы) (○) аб'яднаны пад адным значком (•••).

І з усім гэтым таксама можна было б змірыцца, аднак урэшце выкрылася яўная адсябяціна ‒ тое, чаго ў арыгінальным слоўніку не было, а іменна: у артыкуле «ПЛАЦЕЖ» знайшлося слова «плацёжка» (так, і прытым праз Ё!), якое ў дадзеным месцы адсутнічае ва ўсіх выданнях ТСБЛМ (1996, 1999, 2002 і 2005 гадоў) адсутнічае.

Паколькі такую адсябяціну без поўнай пераправеркі змесціва эл. версіі слоўніка «адлавіць» амаль немагчыма, мы прынялі валявое рашэнне прыбраць ТСБЛМ 2002 са спіса даступных на Verbum.BY слоўнікаў (не бойцеся, старыя спасылкі на слоўнікавыя артыкулы ТСБЛМ 2002 застануцца дзеючымі).

Наўзамен мы рэкамендуем карыстацца «Тлумачальным слоўнікам беларускай літаратурнай мовы» (2022), які ўжо поўнасцю апублікаваны.

P.S. «Слоўнік іншамоўных слоў» (1999) апрацавалі па літару К уключна.

Гэтым разам будзем лаканічнымі:

* «Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы» (2022) пад рэд. І. Л. Капылова дарабілі бадай да канца літары Т, спыніўшыся на слове «тыту́нь» ‒ засталася апошняя «перазарадка» і апошні рывок;

* У «Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы» (2002?) пад рэдакцыяй М. Р. Судніка і М. Н. Крыўко паспрабавалі максімальна магчыма аднавіць арыгінальны выгляд, у якім гэты слоўнік быў прадстаўлены ў папяровым выглядзе, а таксама па магчымасці пазначыць месцы, у якіх з нейкіх прычын стваральнікамі першапачатковай электроннай версіі гэтага слоўніка для сайта «Родныя вобразы» было выдалена якое-небудзь змесціва;

* Працягваем працу над беларусізацыяй Герояў мяча і магіі II (Heroes of Might & Magic II) ‒ амаль поўнасцю пераклалі (засталося толькі зрабіць фінальную рэдактуру) кліент гульні без рэдактара мап. Ахвочыя, як заўсёды, могуць апрабаваць гэтую тэставую зборку.

Карацей кажучы, праца ідзе звычайным рэчышчам.

ШЧЫРА ДЗЯКУЕМ усім нашым данатарам і фундатарам — ВЫ НАЙЛЕПШЫЯ 🤩!
Дзякуючы вашай падтрымцы ў «Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы» (2022) апрацавалі словы да літары Л і крыху самой Л (ажно па слова «лугаво́дства»!)... а потым вылучаны нам месячны ліміт на сэрвісе кончыўся.Але мы не сядзелі седзьма, чакаючы «перазарадкі» сэрвісу, а зрабілі вось што:
* апрацавалі «Слоўнік іншамоўных слоў» (1999) па літару Й уключна (а гэта азначае, што намі зроблена ўжо 550 старонак першага тома!). Тамсама, дзе пазначаны націск супярэчыць нарматыўным слоўнікам (ТСБМ, ТСБЛМ, СБМ, БРС) і «Беларускай Энцыклапедыі», паправілі націск на правільны;
* амаль да ўсіх апублікаваных на Verbum.BY дадалі прадмовы і інструкцыі як карыстацца слоўнікамі, якія прысутнічаюць у арыгінальных кніжных выданнях (практыка паказала, што шмат людзей не заўсёды разумеюць, што́ ў гэтых слоўніках прадстаўлена, чаму, як і навошта), а таксама спасылкі на арыгіналы адсканіраваных слоўнікаў у PDF/DjVu (каб кожны, хто сумняваецца ў апублікаваных на сайце расчытаных тэкстах слоўнікаў, сам мог пераправерыць усё па арыгінальных кніжках). Знайсці іх проста — на галоўнай старонцы націскаеце на любы слоўнік і вуаля, вось яны, спасылкі, амаль у самым версе пад назвай слоўніка;
* у шматтомным «Тлумачальным слоўніку беларускай мовы» (1977-84) у загалоўных словах аднавілі раней адсутныя націскі (націскі ў склонавых канчатках і спрагальных формах дзеясловаў адновім можа калі пазней). Шмат націскаў адрозніваецца ад распаўсюджаных у цяперашні час, таму паглядзець іх будзеце цікава і тым, хто цікавіцца развіццём нашай мовы;
* апублікавалі новы слоўнік — Proverbia Et Dicta / Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (Мінск: «Універсітэцкае», 1993).
Калі ўсё прачытанае выклікала ў вас ахвоту падтрымаць нас — паддайце свайму жаданню! 😉
P.S. А вось Герояў 2 бадай цэлы месяц не рабілі 😞: у нашага карэктара згарэў ноўтбук, мы чакалі, як сэрвіс-цэнтр заменіць па гарантыі. Абяцаем у гэтым месяцы ўсё нагнаць-навярстаць.

Дзякуючы вашай падтрымцы ў «Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы» (2022) апрацавалі словы да літары Л і крыху самой Л (ажно па слова «лугаво́дства»!)... а потым вылучаны нам месячны ліміт на сэрвісе кончыўся.

Так, мы ўзяліся за апрацоўку ТСБЛМ 2022 — «Тлумачальнага слоўніка беларускай літаратурнай мовы» (2022) пад рэд. І. Л. Капылова. Слоўнік гэты значна адрозніваецца ад ужо апублікаванага на Verbum.By ТСБЛМ 1996 пад рэдакцыяй Судніка і Крыўко і да выхаду новага шматтомнага «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» (НТСБМ) у дачыненні да літаратурнай нормы застаецца асноўным слоўнікам падобнага тыпу.

Для апрацоўкі ТСБЛМ 2022 мы выкарыстоўваем адзін сэрвіс, што значна паскарае працу і павышае выніковую якасць (параўнуйце: 20 старонак за 2 дні апрацоўкі ўручную і 75+ старонак за дзень з дапамогай сэрвісу!). На цяперашні час мы апрацавалі літары А-В — гэта недзе 20% ад усяго слоўніка. Аднак паслугі гэтага сэрвісу, на жаль, не бясплатныя: каб давесці апрацоўку слоўніка да канца, неабходна аплачваць паслугі сэрвісу яшчэ некалькі (2—3) месяцаў.

Таму для працягу працы нам сапраўды патрабуецца ваша фінансавая падтрымка, якую вы можаце аказаць тут сваёй падпіскай або разавым ахвяраваннем.

Учора, 5 мая 2025, праект fheroes2 абнавіўся да версіі 1.1.8. З такой нагоды мы вырашылі прадставіць супольнасці нашу працоўную версію беларусізацыі Герояў 2 (HoMM2).

Чаму ўзяліся за гэта? Мы думалі, што зрабіць «даўнгрэд» перакладу з Герояў 3 будзе вельмі і вельмі проста. Думалі, што гэта зойме літаральна дзень-два. Якімі мы былі наіўнымі . Але раз узяліся за справу, то трэба даводзіць яе да канца. Пагатоў праца над Героямі 2 дазваляла яшчэ раз пераправерыць пераклад Герояў 3 і (праз спадчыннасць і пераемнасць паміж гэтымі гульнямі) лепш разумець чаму нешта ў гульнях менавіта так, а не іначай.

Наша беларусізацыя Герояў 2 яшчэ не ўваходзіць у склад fheroes2, але ўсяму свой час. Зацікаўленыя ўжо могуць апрабаваць-патэставаць працоўную версію.

Акрамя гэтага, мы

* зрабілі беларусізацыі-«заглушкі» для In Wake of Gods (WoG)/ERA 3 – у якіх, як і ў выпадку з HoTA, усе арыгінальныя тэксты з Герояў 3 перакладзены намі, а ўсе новаўвядзенні (у тым ліку скрыпты), якія з’явіліся ў WoG/ERA 3, застаюцца без змяненняў;

* дадалі магчымасць інтэграцыі беларусізацыі Герояў 3 непасрэдна ў гульню (без патрэбы выкарыстання HoMM3 HD Mod) – спецыяльна для алдскульных дзядоў, якія хочуць пагуляць у любімую гульню на рэальным старэнькім Pentium 3 з лямпавым маніторам;

  * абнавілі беларусізацыі класічных Герояў 3 і HoTA.  

Што з абяцанага зроблена за два з хвосцікам месяцы:

* З двухтомнага «Слоўніка іншамоўных слоў» (1999) А. Булыкі, акрамя раней апрацаваных слоў на літары Э, Ю, Я, зроблены яшчэ словы на літары А-Г. З першага гледзішча не так і шмат, але якраз словы на гэтыя чатыры літары займаюць 410 старонак ‒ а гэта 29% ад усяго аб'ёму двухтомніка.

* Таксама поўнасцю апрацаваны «Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка» (2005) А. Булыкі, які з'яўляецца дапаўненнем да папярэдняга слоўніка і займае 334 старонкі.

Агулам 744 старонак ‒ здаецца, мы няблага папрацавалі. І працягваем працаваць далей, а вы працягвайце пашыраць інфармацыю аб нас сярод сяброў і знаёмых і падтрымліваць нас! ;-)

10 красавіка 2025 у ранні доступ Steam выйшла Hollywood Animal — сімулятар галівудскага кінабізнесу XX стагоддзя.

У Hollywood Animal ёсць усё, за што любяць гульні такога жанру, — будаўніцтва, менеджмент рэсурсаў, паляпшэнні — але ўсё гэта толькі абалонка. Галоўнае ж — выбар, які вы раз за разам робіце, і людскія гісторыі, якія пішуцца ў працэсе. Капрызы, прадузятасць, залежнасці, сакрэты мінуўшчыны: шоу-бізнес — заўсёды клубок канфліктаў, і толькі вам па сілах яго разблытаць.

Гульню робіць беларуская каманда Weappy Studio, а яшчэ яна з «каробкі» мае афіцыйную, зробленую намі беларусізацыю.

«А што вы дзесяць дзён чакалі, перш чым навіну апублікаваць?» — можа абурыцца нехта. Шчыра просім прабачэння, але ні ў распрацоўшчыкаў, ні ў МТГ «RэЗервацыЯ» не было і вольнай хвілінкі нават скрыншоты зрабіць. А цяпер ёсць. Дарэчы, пра скрыншоты — вось яны.

Вось, нарэшце, і настаў дзень, калі ў класічных Героях мяча і магіі 3 (HoMM3) збеларусізавана ўсё, што мы хацелі збеларусізаваць ‒ усё неабходнае для гульні (меню, дыялогі, назвы і апісанні істот, будынкаў, артэфактаў, чараў, уменняў і г. д.), у тым ліку графічныя элементы інтэрфейсу. Таксама, дзякуючы суполцы łokar (нашым калегам па перакладчыцкім цэху), перакладзены ўсе сюжэтныя кампаніі (як асноўнай гульні, так і двух дапаўненняў) ‒ у гэтай справе мы выступілі выключна карэктарамі.

Варта адзначыць, што́ ў фінальнай версіі беларусізацыі Герояў 3:

* пакінута арыгінальная агучка відэаролікаў сюжэтных кампаній (планавалася згенерыраваць беларускамоўную агучку, але прыстойнага генератара голасу, які б задаволіў нас, так і не знайшлося, таму мы адмовіліся ад гэтай ідэі);

* пакінуты неперакладзенымі паасобныя несюжэтныя мапы, у тым ліку навучальная мапаtutorial.tut(мы адпачатку не планавалі гэтага рабіць, і ў łokar таксама не браліся за гэта);

* пакінуты неперакладзенымі рэдактары мап і кампаній (з-за пэўных тэхнічных праблем інтэграцыі перакладу ў гульню і магчымых праблем несумяшчальнасці);

* няўзгодненасць дапасавання па склонах у некаторых месцах у гульні (гэта патрабуе ўмяшання ў праграмны код гульні, і мы шукаем магчымасць стварэння такой мадыфікацыі).

У далейшым нейкіх глабальных змяненняў не плануецца ‒ будуць хіба што касметычныя і арфаграфічныя праўкі, а таксама фіксы крытычных багаў.

Цяпер перакладчыцкай суполцы МТГ «RэЗервацыЯ» трэба трохі адпачыць, каб перавесці дух і вырашыць, за што брацца далей (і ці брацца наогул) ‒ за HoMM2, HoMM5, прычакаць выхаду HoMM8 ці пераключыцца на «Дапаможнік перакладчыку фэнтэзі»? Што вы, наша шаноўная аўдыторыя, скажаце наконт гэтага?

І, вядома, шчыры дзякуй усім, хто нас падтрымлівае ў нашай працы! А хто не паспеў падтрымаць нас раней ‒ заўсёды можа зрабіць гэта цяпер.